De uitrol van laadinfrastructuur en van elektrische voertuigen zit in Marokko nog helemaal in de beginfase. De duurzaamheidsambities zijn echter hoog en daar moet de elektrificering van de vloot aan bij gaan dragen. Gelukkig hoeft het land het wiel niet zelf uit te vinden en kunnen zij leren van landen die het voortouw hebben genomen. Daarom schreef EVConsult in opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) een Roadmap waarin gefaseerd wordt toegewerkt naar een omvattend EV-ecosysteem voor laadinfrastructuur en elektrische voertuigen.
Marokko is bijna 20 keer zo groot als Nederland en er wonen 26 miljoen mensen. Het Noord-Afrikaanse land telt momenteel 120 laadstations, waarvan 5 snelladers en het aandeel elektrische voertuigen is er nog onder de 1 procent. Bovendien is de samenstelling van de vloot anders dan in Nederland: er wordt veel gereden met 2- en 3-wielers, het taxigebruik is hoog en veel personenauto’s rijden in bedrijfsvloten.
Nederland vs Marokko
Alleen al uit deze gegevens valt op te maken dat het opstellen van een Roadmap voor Marokko totaal verschillend is aan ons land. De ‘default setting’ is er in niets te vergelijken met die van Nederland. In ons land stelt de overheid met de Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL) de kaders waarbinnen gemeenten en provincies hun eigen invulling kunnen geven aan de opgestelde hoofdlijnen voor de uitrol van laadinfrastructuur. De overheid voert de regie en de markt neemt de daadwerkelijke realisatie, exploitatie en beheer op zich. In Marokko wordt de nog beperkte uitrol van laadinfrastructuur momenteel door private partijen opgepakt, zonder een kaderstellende overheid die de uitrol versnelt. Daarnaast is het energiebedrijf in handen van de staat, die ook de energielevering voor zijn rekening neemt. Verkoop van energie door derden is niet toegestaan, terwijl dit in ons land is geprivatiseerd.
Hoewel de uitgangssituatie verschilt, zijn er meer dan genoeg kansen om op basis van onze kennis en ervaring ook in Marokko een EV-ecosysteem te realiserend passend bij de wensen en uitganspunten van het land. Zo kent het land een uitstekend wegennet en is het een wereldspeler wat betreft de productie van auto’s. De verwachting is dat Marokko rond 2030 de grootste autoproducent in Afrika is. Bovendien is het rijk aan fosforproducenten, omdat verreweg de meeste fosfaat zich in Marokko bevindt. Dit is belangrijk en een unieke kans is voor de batterijproductie voor EV’s en lokale opslag van elektriciteit in het energienet. Daarbij groeit het aandeel duurzame energie sterk in Marokkaanse energiemix door de enorme hoeveelheid zonne-energie die het land produceert.
Centralisatie
Marokko heeft een duidelijk doel: 52% hernieuwbare energie in 2030. Dit staat hoog op de agenda van de nieuwe regering en dat uit zich onder andere in de ambitie om schonere vormen van mobiliteit in te zetten. Na uitgebreid onderzoek van EVConsult heeft het team een gedetailleerde Roadmap met acties, rollen en verantwoordelijkheden en een tijdspad opgesteld. Op korte termijn (2022-2025) wordt geadviseerd een locatievoorstel voor het snellaadnetwerk op te stellen en de eerste voorbereidingen te treffen voor het uitschrijven van OV-tenders voor elektrische bussen. Een centrale rol, zoals we die in Nederland dus vanuit de overheid kennen, is daarbij gewenst. Daarom is het advies in de roadmap om ook een vorm van centralisatie te implementeren voor de coördinatie van de acties en voor kennisdeling. Een – nog op te richten – centrale overheidscommissie is het antwoord. Die commissie brengt belangrijke stakeholders uit zowel de publieke als private EV-sector bij elkaar. Ook wordt het een kenniscentrum waar naast kennisdeling ook trainingen voor technisch personeel centraal worden georganiseerd, waar kaders worden gesteld voor de invoering van milieuzones in steden en waar subsidies worden uitgeschreven om de groei van het aantal EV’s te stimuleren.
Hybride marktmodel
Voor de uitrol van de laadinfrastructuur wordt een hybride marktmodel geadviseerd. In dat model neemt de Marokkaanse staat het voortouw en speelt zodoende een grote rol in de uitrol van laadinfrastructuur op korte termijn. Op de lange termijn, tussen 2025 en 2030, kunnen marktpartijen meer taken van de overheid uit handen nemen, waaronder de exploitatie. Op deze manier neemt de overheid zelf de regie in een centrale en versnelde opschaling van de laadinfrastructuur en geeft het een economische impuls door bedrijven in deze sector te laten groeien. In deze stap wordt een nationaal laadplan geïntroduceerd. Er is dan al in vijf grote steden een publiek laadnetwerk uitgerold, waarbij 60 procent van de laadinfrastructuur uit lokale productiefaciliteiten komt. In de fase die volgt wordt de markt van EV’s en laadinfrastructuur verder geoptimaliseerd, meer overgenomen door markt en opgeschaald tot publieke infrastructuur in iedere Marokkaanse stad.
De Roadmap levert concrete handvatten om de duurzaamheidsambities van de Marokkaanse overheid waar te maken. Bovendien krijgt met deze aanpak de lokale economie een impuls en biedt het tal van mogelijkheden om samen te werken met andere Afrikaanse landen en daarbuiten.
